Pelgrimage naar 55 heilige bomen
Ter gelegenheid van mijn 55e verjaardag maak ik, Joris Hellevoort – bestuurslid van de Bomenstichting en boswachter bij Utrechts Landschap - dit jaar een pelgrimage naar 55 heilige bomen in de Lage Landen. Op zoek naar heilige eiken, lapjesbomen, Marialindes en andere helende bomen die vanouds worden vereerd of gewijd zijn aan een heilige.
In een wereld vol verwarring zie ik de heilige bomen als lichtpuntjes van hoop, waar mensen eeuwenlang al houvast vonden. In deze bedevaart ga ik behalve naar bomen ook op zoek naar mezelf. Als pelgrim kom ik niet alleen iets halen maar ook iets brengen. Op zoek naar de oeroude haast archaïsche verbinding tussen boom en mens!
In tegenstelling tot mijn eerdere boek De wortels van ons land gaat deze wonderlijke queeste ook de landsgrens over. Ik verheug me erg op Vlaanderen, waar het wemelt van de heilige bomen in alle soorten en maten. In België dragen die bomen fantastische namen zoals bijvoorbeeld Onze-Lieve-Vrouw van de Bevende Hazelaar.
De pelgrimsreis gaat een jaar duren en ik neem je graag mee naar deze heilige bomen. Ik wissel mijn zielenroerselen af met historische achtergronden en lardeer het verhaal met oude prenten en hedendaagse foto's.
Bijna alle bomen die ik bezoek staan ook geregistreerd in ons landelijk register van monumentale bomen. Als dit het geval is dan hebben de bomen een nummer met een link die verwijst naar de plek in het register.
Reis je mee?
De Mariabeuk van Molecaten
55 heilige bomen, Afl. 11 Joris Hellevoort
5 augustus 2025
Twijfel is een deugd. Bij twijfel begint de zoektocht naar waarheid, als ware het een pelgrimage. Ik heb lang getwijfeld of ik de Mariabeuk van Molecaten (Hattem) moest opnemen in mijn hommage aan heilige bomen. Sinds kort weet ik het, ja, de Mariabeuk is een zoektocht waard!
De laatste Poppebeam
55 heilige bomen, Afl. 10 Joris Hellevoort
27 juli 2025
In het vorige blog werden ze al even genoemd, de kindertjesbomen. Dit is een bijzondere categorie binnen de heilige bomen. Geen wonderlijke verschijning van Maria, geen wonderbaarlijke genezing. Wel de sprookjesachtige indaling van de ziel. De gebroeders Grimm schrijven het treffend: 'bij het geruis, onder de schaduw van de oeroude bossen, voelt de ziel der mensen zich vervult van de nabijheid van de heersende goden'. Van deze 'goddelijke' bomen werd gezegd dat daar de kinderzieltjes vandaan kwamen. Al dan niet gehaald door de ouders of gebracht door de ooievaar.
De Groene Kathedraal
55 heilige bomen, Afl. 9 Joris Hellevoort
20 juli 2025
In mijn vorige boek, De wortels van ons land, over Neerlands beroemdste bomen heb ik veel provincies moeten teleurstellen. Het noorden ontbreekt vrijwel geheel en ook Limburg, Zeeland en (logischerwijs) Flevoland vielen af. In deze pelgrimstocht langs de 55 heilige bomen van de Lage Landen en omstreken probeer ik dit goed te maken. Maar ja, hoe doe je dat met een 'land' (Flevoland) dat nog geen eeuw bestaat?
De Heeder Riesenlinde
55 heilige bomen, Afl. 8 Joris Hellevoort
15 juli 2025
Kippenvel, dat is het juiste woord, of nee, een brok in m'n keel. De eerste keer dat ik oog in oog stond met de Heeder Linde schoten woorden te kort. Ze is misschien niet de mooiste maar zeker de machtigste. Na het verscheiden van de linde in Staffelstein in 1990 is de Linde van Heede gestegen in de adelstand. Van koningin naar “Keizerin der Lindes”. Er is geen gelijke. Om te mogen vertoeven in haar schaduw is een eer. En als er niet teveel aanloop is kom ik hier echt tot rust. Nooit geweten dat er zo dicht bij huis een echte gigant staat. Op nog geen 25 kilometer van Ter Apel is het Keizerlijk domein van de Heeder Riesenlinde.
Dé Lapjesboom van Nederland
55 heilige bomen, Afl. 7 Joris Hellevoort
28 juni 2025
De Lapjesboom van Overasselt onder Nijmegen is misschien wel Neerlands laatste echte lapjesboom. Bij de ruïne van de Sint Walrickskapel staat een zomereik behangen met allerlei lapjes stof. In vroeger tijden deed men dit om koorts af te binden voor een zieke. Het afbinden diende te geschieden zonder dat iemand het zag en zou het meest effectief zijn in de ochtend. Het reepje stof wat de zieke die nacht nog had gedragen zou dan de ziekte overdragen op de boom. Als dat geen heilige boom is! Ik wil dat natuurlijk met eigen ogen zien.
Bij de boom van Maria
55 heilige bomen, Afl. 6 Joris Hellevoort
22 juni 2025
In 2020 schreef Klaas Bouwer een boek getiteld: ‘Bij de boom van Maria’. Gelijk aangeschaft natuurlijk. Een heel boek over één boom, hoe gaaf is dat! Dat blijkt niet helemaal waar te zijn. Er wordt veel uitgeweid over de plek en haar bewoners. De plek heeft een bewogen geschiedenis en in het midden van deze geschiedenis is een hoofdrol weggelegd voor een heilige boom, de Mariënboom. De naam Mariënboom is al heel oud, zo schrijft Bouwer. Wat nog veel gaver is, is dat hij de boom heeft herontdekt. Ze is er nog! Dat maakt me nieuwsgierig. Ik reis af naar Nijmegen, naar het rijk van het Mariënboomken.
In de schaduw van de Eikenboom
55 heilige bomen, Afl. 5 Joris Hellevoort
10 juni 2025
Tijdens een pelgrimage langs heilige bomen in de Lage Landen mag de eik van Meerveldhoven niet ontbreken. Meerveldhoven is één van Brabants grootste bedevaartsoorden en de eik zelf een curiositeit bovendien. Dilemma: hoe schrijf je een blog over een eik die al honderden jaren niet meer onder ons is? En hoe hou ik de interesse van de lezers vast en dan met name de boomliefhebbers? De boom is immers verdwenen. Niks meer om je over te verwonderen? Zoals: 'hoe oud deze is of hoe groot?' Nee een ander 'perspectief' moet worden aangesproken. Als ik er wat langer over nadenk borrelt het omhoog, het gaat over gevoel, over hoop en over de plek. Ik zal het proberen uit te leggen, ik neem je mee naar Onze-Lieve-Vrouw ter Eik.
Het Heilige Eik Mysterie
55 heilige bomen, Afl. 4 Joris Hellevoort
27 mei 2025
In Den Hout staat misschien wel Neerlands oudste heilige boom. In mijn boek De wortels van ons land komen de speculaties over zijn leeftijd uitgebreid aan bod. De meningen zijn en blijven verdeeld. De 'puriteinen' zeggen een dikke 300 jaar, de romantici halen met gemak 600 jaar, misschien wel meer. Genoeg daarover, de boom weet zelf best hoe oud ie is.
Maar hoe vroom is deze boom eigenlijk? Om hier achter te komen hoef ik niet perse af te reizen naar Den Hout. Mijn pelgrimage neemt een afslag, ik ga terug in de tijd om er achter te komen hoe deze Methusalem aan zijn naam is gekomen. Ik dompel me onder in het Heilige Eik Mysterie.
Het vergeten Keskes Boomke
55 heilige bomen, Afl. 3 Joris Hellevoort
20 mei 2025
'Een vergeten knooppunt' zo had deze aflevering misschien moeten heten. Sterker nog, door de niet nader te noemen online kaartendienst was ik al gewaarschuwd. Joris, waar die boom staat, dat is niet meer wat het was. Versteend, industrie en burgerlijke nieuwbouw. Verder een keurig kruispunt met vrijliggend fietspad. Eigenlijk zoals half Nederland er ondertussen uitziet. Saai, lawaai en versteend.
Handels Meidoornboomke
55 heilige bomen, Afl. 2, Joris Hellevoort
9 mei 2025
De Engelsen hebben de Holy Thorn van Glastonbury, de Fransen hun La Belle Épine (Bouquetot-Eure), de Walen L'arbre des Apparitions te Beauring, de Vlamingen hun Spikboom der Legende in Hakendover, en wij? ….....In dit rijtje legendarische meidoorns komen wij op de proppen met de Doren Stock ookwel Handels Meidoornboomke.
Voor ik afreis naar Handel verplicht ik mijzelf nog eenmaal de geromantiseerde legende te lezen. Waarschuwing vooraf : de oude tekst bevat schokkende 'beelden'.
Het 'Heilig Bumke' op de Kapelberg
55 heilige bomen, Afl. 1, Joris Hellevoort
1 mei 2025
Pasen valt laat dit jaar. 20 April 2025. Dit heeft alles te maken met de volle maan in de lente. De maan heeft te maken met Maria, de lente met de wederopstanding. Hoe treffend, met Pasen vieren we de wederopstanding van Jezus, de zoon van Maria. Hier kan ik uren over doordraven maar ik ben in alle vroegte op weg naar een linde. Het is het Heilig Bumke van Bergharen.
