55 heilige bomen, afl. 11 Joris Hellevoort

27 augustus  2025

Twijfel is een deugd. Bij twijfel begint de zoektocht naar waarheid, als ware het een pelgrimage. Ik heb lang getwijfeld of ik de Mariabeuk van Molecaten (Hattem) moest opnemen in mijn hommage aan heilige bomen. Sinds kort weet ik het, ja, de Mariabeuk is een zoektocht waard!

Zoals veel van mijn zoektochten begint het onderzoek eerst thuis. Eerlijk is eerlijk, speuren op het internet levert veel op. En met AI in opkomst lijkt alle kennis in rap tempo te worden ontsloten. De vraag die zich opdringt: wat is dan nog speciaal? Door me helemaal te focussen op een onderwerp zie ik het anders (denk ik :-)). Zo ook bij de Mariabeuk. Een oude kaart van landgoed Molecaten toont een klein boompje met haar naam, onmiskenbaar en geen speld tussen te krijgen, de Mariabeuk. Bij nader onderzoek van de kaart stuit ik ook nog op de Twaalf Apostelen, Christiania en het 's-Heerenbergje. Best wel wat heilige namen voor wie het wil zien. Toch kan de focus ook vertroebelen, je ziet wat je wil zien.

Meer speuren is gewenst. De boom was al in 1893 een bezienswaardigheid getuige een vermelding in de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant. 
Gisteren middag maakte een zeventigtal kinderen van de school op de Bagijneweide een wandeltocht naar den Trijsenberg. Om één uur bij het viaduct aangetreden, ging het over het Kleine Veer door Hattem naar Molecaten. Hier werd de dorst met lekkere melk gelest. Om daarna den berg te bestijgen. De bron, de Mariaboom, het bosch, het hoogste punt en niet in 't minst de boschbessen brachten allen in verrukking.

Van enige heiligheid helaas niets.

Een jonger werkje, het boek ‘Magie langs de IJssel’ van Dick van den Dool heeft het erover dat de beuk wonderbaarlijk kan genezen. Op het landgoed Molecaten staat een Mariaboom, een oude beuk. Als je daar 3x linksomheen zou lopen en zegt “Ik geef de griep aan jouw”, dan genees je van die griep, zegt een oud verhaal.

In het lieve boekje 'Luisteren naar bomen' van Bert Voorhoeve staat een fijne tekening van de mysterieuze boom. Dit alles is voor mij nog niet voldoende om de Mariabeuk heilig te verklaren.

Ik moet er op af. Niet geheel toevallig had ik al contact gehad over de Mariabeuk met Gerke. Meestal voer ik geen andere mensen op in m'n blogs. Het gaat om de boom niet de mensen. Dat zei ik ook nog tegen Gerke. 'Geen probleem Joris, kom nu maar gauw eens kijken naar de Mariabeuk'. Ik twijfel of hij zei: 'mijn Mariabeuk.'
Als ik aankom bij de uitspanning Molecaten is Gerke al present. Voor wie hem nog niet kent, hij is de vlees geworden woudklimmer. Op zijn derde hing hij al in bomen en uiteindelijk heeft hij hier zijn beroep van  gemaakt. We gaan direct op pad. Het regent als we het reliëfrijke bos van Molecaten betreden. Mijn gastheer praat honderduit over zijn bos, zijn bomen. Heerlijk, het enthousiasme spat er vanaf. We wijken even van het pad om de laatste restanten van de Jozefbeuk te bezoeken. Niet lang daarna, midden in het bos, op links de afgrond van een spreng, op de kop een majestueuze beuk. Ik ben toch wel overdonderd. Dit had ik niet verwacht. Gerke wist wat hij moest verwachten maar ook hij wordt weer even stil. Hattem kent geen gelijke, Gelderland kent geen gelijke, Nederland kent geen gelijke, hier staat een heilige boom, hier staat de Mariabeuk van Molecaten!

Gerke is vrij nuchter en toch is ook hij het helemaal met me eens. Als ik hem vraag: 'Hoe zit dat nou met Maria hier Gerke?' vertelt hij een anekdote van de oude watermolenaar van Molecaten: 'Bij een spreng hoort een Mariabeuk. Zo Maria via haar borst voeding gaf aan Jezus zo geeft de spreng onderaan de Mariabeuk het levengevende water aan de molen, en zo ook aan Hattem. Zij was en is de moeder van al. Hoe heilig wil je het hebben.'

Van zoveel heiligheid krijgt de mens honger en dorst. Voordat we een uitsmijter bestellen vraag ik Gerke: 'zullen we een Duveltje nemen?'

#1. Uitsnede kaart Molecaten 1943 collectie RCE

#2. De Mariabeuk op de voorkant van het boekje ‘Luisteren naar bomen’ van Bert Voorhoeve

#3. De Mariabeuk zomer 2025

De Mariabeuk is in het Landelijk Register van Monumentale Bomen te vinden onder nummer 1688449

Het adviesbureau van Gerke Tempelman is te vinden op GTbomen.nl