De Poortwachters van Gulden Bodem

Boomnummer: 1677496
Plantjaar: 1650-1700
Omtrek: 750, 718 en 472 cm
Hoogte: 26 m

Volgens een legende zijn deze drie tamme kastanjes in het park Gulden Bodem (Arnhem) door Karel van Egmond, hertog van Gelre geplant. Dit lijkt echter niet waarschijnlijk, de bomen zijn nog geen vijf eeuwen oud. Wel zijn ze door hun omvang, grilligheid en fraaie bast indrukwekkend. Ze staan als ware poortwachters aan het begin van Gulden Bodem, vlakbij kasteel Zijpendaal. In 1852 liet baron Brantsen naast de bomen een rentmeesterswoning bouwen. Deze woning werd geheel verwoest door een inslaande granaat in 1945; de bomen hebben de brand overleefd! Park Gulden Bodem ligt tegenover de parken Zijpendaal en Sonsbeek. Het is zeker de moeite waard om deze parken te bezoeken, er staan schitterende bomen: de hoogste moerascipres en lariksen van Nederland, een tulpenboom, oude eiken en beuken.

De Dikke Boom van Verwolde

Boomnummer: 1680863
Plantjaar: 1550-1600
Omtrek: 775 cm
Hoogte: 24,6 m

De `Dikke Boom´ van Verwolde is de dikste zomereik van ons land! Je kunt hem niet voorbijlopen, er staan talrijke bordjes die je naar de boom leiden. Hij is ook een van de oudste eiken: hij is een tijdgenoot van Willem van Oranje, Shakespeare en Claudio Monteverdi. Het plantjaar is redelijk goed in te schatten, dankzij het verhaal van de molenaar. In 1767 bood een molenaar 275 gulden voor de eik om er twee molenassen van te maken. De boom had toen een omtrek van 40 palm en 8 duim  460 cm. De koop ging niet door en de boom is behouden. De Dikke Boom is een landelijke bekendheid. Gradus ten Pas heeft hem al 1885 geschilderd en hij is op veel oude ansichtkaarten vereeuwigd. Inmiddels is de eik hol en daardoor een woonplaats voor vogels (o.a. kerkuilen) en zeldzame kevers. De conditie van deze veteraan was enige jaren geleden aan het verslechteren, zijn kroon was gehalveerd. Dankzij goed beheer ontwikkelt de boom weer nieuwe takken en produceert hij weer eikels!

Rode beuk in Zaltbommel

Boomnummer: 1684316
Plantjaar: 1810
Omtrek: 690 cm
Hoogte: 22,6 m

Zaltbommel is vooral bekend door zijn machtige kerktoren. Op een van de bastions van deze oude vestingstad is in 1810 de Algemene Begraafplaats Bossche Poort aangelegd. Hierbij is deze rode beuk aangeplant. In het plantgat zijn twee of drie beukjes tezamen geplant met een fraai boomboeket tot gevolg. De reusachtige bovengrondse wortelaanzet kan ontstaan zijn doordat de beuk is aangeplant op een heuveltje dat in de loop van de tijd is verdwenen. Wellicht is dit met opzet zo gedaan om het enorme wortelstelsel te tonen. Deze majestueuze rode beuk is bekend als De Bommelse van de Bossche Poort.

De Kroezeboom van Ruurlo

Boomnummer: 1681337
Plantjaar: 1650-1700
Omtrek: 1025 cm
Hoogte: 22 m

Vroeger stond de Kroezeboom van Ruurlo op een markante plaats op de erfgrens van verschillende akkers. Sinds 1947 staat de boom midden in het dorp in de tuin van Villa Arcadia. Bijzonder, zo’n boom in je voortuin! Deze vierstammige eik is waarschijnlijk niet gevormd door het planten van verschillende boompjes in hetzelfde plantgat als een bomenboeket. De stammen kunnen ook ontstaan zijn uit hetzelfde wortelcomplex. Genetisch onderzoek kan uitsluitsel geven. In elk geval is deze boom van historische waarde: hij wordt een ‘kroezeboom’ genoemd. Mogelijk geplant op de kruising van wegen of als grensmarkering. Ook is hij een van de dikste meerstammige bomen van Nederland.

Oosterse plataan Elden

Boomnummer: 1677658
Plantjaar: 1775-1785
Omtrek: 750 cm
Hoogte: 22 m

Op een steenworp afstand van het reusachtige Gelredome staat aan de Huissensedijk bij het witte kerkje, de Bonifatiuskerk, de mede-dikste oosterse plataan van Nederland. Het dorpje Elden en deze oosterse plataan zijn bij het oorlogsgeweld tijdens de slag om Arnhem gespaard gebleven. De boom heeft een mooie, brede kroon met kronkelende takken. In de stam en de takken zijn al jarenlang grote wonden aanwezig. Deze zijn behandeld en de kroon is verankerd om uitval van de zware takken te voorkomen. In de wonden zijn al jaren zwammen aanwezig. Toch maakt deze oude boom een vitale indruk, zijn conditie is nog altijd goed te noemen.

Kabouterboom Beek

Boomnummer: 1678473
Plantjaar: 1600-1700
Omtrek: ± 850 cm
Hoogte: 25 m

Direct boven de bron in het Kastanjedal staat de Kabouterboom. Het dal ontleent zijn naam aan de boomsoort, de tamme kastanje. De boom dankt zijn naam aan de verhalen die aan de kinderen worden verteld over kabouters die in de gaten en spleten van de holle stam wonen. De omgeving is landschappelijk gezien een bijzonder mooi gebied met een grote rijkdom aan bomen en planten. Deze tamme kastanje stond jarenlang bekend als de dikste boom van Nederland, inmiddels hebben de twee mammoetbomen in Brummen recht op deze titel. Wel lijkt hij de oudste tamme kastanje in ons land te zijn. De Kabouterboom heeft in de loop der tijden veel doorstaan: hij is getroffen door granaatvuur tijdens WO II en door blikseminslag en vandalen hebben vuurtje gestookt in zijn holle stam. De boom heeft zich van al deze rampen toch goed hersteld. Hij staat in de zomer weer vol in blad. Eigenaar Gelders Landschap neemt binnenkort beschermingsmaatregelen tegen de erosie die hier bij felle buien optreedt.

Fladderiep Heure

Boomnummer: 1685088
Plantjaar: 1840-1850
Omtrek: 605 cm
Hoogte: 25 m

In het kleine buurtschap Heure, onderdeel van landgoed Beekvliet (gemeente Borculo) staat een indrukwekkende iep, of beter gezegd: een fladderiep. Deze fladderiep van Heure is de dikste iep van ons land! Het is een indrukwekkende boom, vitaal en in goede conditie. Hij heeft een volle, gezonde kroon en laag reikende takken. De stam heeft onderaan diepe groeven, zogenaamde plankwortels. Deze geven extra stevigheid aan boomsoorten die van nature groeien op de oevers van grote rivieren zoals de fladderiep en de zwarte populier: hierdoor zijn ze bestand tegen overstroming en harde wind. De gevreesde iepenziekte komt bij fladderiepen gelukkig heel weinig voor.

Wodanseiken Wolfheze

Boomnummer: 1678347
Plantjaar: 1550-1700
Omtrek: 400-550 cm
Hoogte: 15-20 m

De Wodanseiken langs de Wolfhezerbeek ten zuiden van het dorp Wolfheze zijn een toeristische attractie. Ze behoren tot de bekendste bomen van Nederland. De eiken zijn niet bijzonder groot, maar met hun 300 tot 465 jaar voor Nederlandse begrippen wel oud; de oudste eik van Europa staat in Denemarken en is mogelijk 1400 jaar. De naam ‘Wodanseiken’ werd rond 1850 bedacht voor grillige, oude eiken door de romantische landschapschilders Gerard en Johannes Warnardus Bilders. Groepjes kunstenaars hielden ook nachtelijke bijeenkomsten onder de oude eiken. De eiken in Wolfheze zijn waarschijnlijk geplant kort na de aanleg van de sprengenbeek (1550) in het heidelandschap van destijds. Nu staan de eiken in een gemengd bos en ogen niet meer zo vitaal. Het zijn veterane bomen vol holtes, die worden bewoond door vogels en vleermuizen. Het aanwezige dode hout is een voedselbron voor veel insecten en paddenstoelen.

Acacia Doorwerth

Boomnummer: 1678344
Plantjaar: 1678
Omtrek: 700 cm
Hoogte: 17 m

De meerstammige acacia op het voorplein van kasteel Doorwerth is de oudste en dikste acacia van Nederland, zelfs één van de oudste van Europa. Volgens het Geldersch Landschap, eigenaar van het Doorwerth, heeft Anton I, rijksgraaf van Aldenburg, in 1687 drie acacia’s op het voorplein van het kasteel geplant ter gelegenheid van de Vrede van Nijmegen. Eén exemplaar staat er nog. Tijdens de slag om Arnhem (september 1944) is de boom zwaar beschadigd en zijn kroon bijna volledig verwoest. De acacia heeft zich op wonderbaarlijke wijze hersteld. De oude boom zakt wel steeds meer scheef. Er is veel inzet om dit monument te behouden. In 2016 is de acacia flink gesnoeid om omvallen te voorkomen.

Mammoetbomen Rhederoord

Boomnummer: 1677567
Plantjaar: 1868
Omtrek: 680 cm
Hoogte: 40,2 m

Het landgoed Rhederoord is een lustoord voor boomliefhebbers. De mammoetbomen in en langs de weide voor het landhuis vormen letterlijk en figuurlijk een hoogtepunt. De bomen staan in twee groepjes van 4 en 6 bomen. De hoogste boom is maar liefst 40,2 m hoog en daarmee één van de hoogste mammoetbomen van Nederland. Ze zijn geplant bij een renovatie van het park in 1868 door de beroemde Duitse tuinarchitect Petzold. Ook van andere boomsoorten staan hier fraaie exemplaren: tamme kastanje, moseik, zomereik, rode beuk, tulpenboom, zilverlinde, nootkacipres en slangeden. Ten oosten van het huis nabij de inrit staan zeer hoge beuken.

De Eik Dalweg

Boomnummer: 1677480
Plantjaar: 1700-1750
Omtrek: 632 cm
Hoogte: 25,4 m

Onder de vele eiken langs de Veluwezoom is die aan de Dalweg in Arnhem wel de meest indrukwekkende: de machtige, 35 meter breed uitwaaierende kroon wordt gedragen door een stoere, gewelfde stam met breed uitlopende wortels. Deze zomereik heeft een ideale standplaats. Langs de helling lopen permanente grondwaterstromen; in droge zomers heeft de boom altijd water binnen bereik en in natte winters heeft hij nooit last van overstromingen. De eik is in de loop van de jaren wel wat takken verloren, deels door lichtconcurrentie van een aangrenzende beuk en een opschietend Douglassparrenbosje. Toch is de kroon nog enorm en zeer vitaal, de eik staat er al decennia lang goed bij. Langs het wandelpad omhoog van Dalweg naar Braamweg is hij van vlakbij te bewonderen.

Groene bedstee

Boomnummer: 1687996
Plantjaar: 1865
Omtrek: 80 cm
Hoogte: tot 7 m

De Groene Bedstee is een bijzonder boomfenomeen: een berceau oftewel een loofgang. Deze berceau ligt als een tweekoppige reuzenrups in het glooiende landschap van Mariëndaal, één van de fraaie landgoederen rond Arnhem. De Groene Bedstee werd in 1865 aangelegd en bestaat uit een dubbele beukenhaag van 650 m lengte. De beuken zijn aan de bovenkant met staaldraad naar elkaar getrokken en worden jaarlijks gesnoeid. Loofgangen zijn geplant in een tijd dat het voor gegoede dames mode was zo blank mogelijk te zijn. Om zich te onderscheiden van werkende mensen die, door hun werk in de buitenlucht, een door de zon gebruinde huid hadden. In zo'n berceau kon men buiten wandelen en toch uit de zon blijven.

Plataan Hemmen

Boomnummer: 1686784
Plantjaar: 1750-1800
Omtrek: 787 cm
Hoogte: 34,8 m

Gelderland heeft aan dikke bomen geen gebrek en daartoe horen ook veel enorme platanen. De dikste gewone plataan staat in de Betuwe in een klein, maar interessant oud kasteelpark in Hemmen aan de Linge. Hier staan o.a. een oude beuk, een Kabouterboom (een omvangrijke en zeer holle oosterse plataan) en deze nog dikkere gewone plataan. Van de echt éénstammige platanen van Nederland is dit de allerdikste! Een enorme knobbel op de stam accentueert de omvang nog extra, maar ook de breed uitlopende voet en een enorme kroon zijn imponerend. De geschiedenis van dit gebied is al oud: in de 12e eeuw werd hier een kasteel gebouwd, in de 13e eeuw een kerkje. Het kasteel werd in de 18e eeuw door brand verwoest, waarna in 1757 een nieuw landhuis werd gebouwd. Vermoedelijk dateert de plataan ook uit die periode. In de Tweede Wereldoorlog werd ook dit huis verwoest, maar de dikke plataan bleef gespaard.

Duizendjarige eik Doornenburg

Boomnummer: 1681174
Plantjaar: 1400-1600
Omtrek: 640 cm
Hoogte: 15 m

Deze boom wordt de 'Duizendjarige eik' genoemd. Lokaal staat hij ook al minstens twee eeuwen bekend als de 'Uiverboom'. Dit vanwege broedende ooievaars in de top. De eik staat op een mooie locatie bij Kasteel Doornenburg. De stam is helemaal hol en aan één zijde open. Deze holte is afgesloten met een stalen hek om vandalisme en brandstichting te voorkomen. Uit beschrijvingen en gravures van begin 19e eeuw is te zien dat de eik ook toen al hol en van hoge leeftijd was. Dit in combinatie met onderzoek aan de jaarringen maakt aannemelijk dat de boom minimaal 400, maar mogelijk zelfs 500 tot 600 jaar oud is. We hebben hier te maken met één van de weinige, echt veterane eiken in ons land; wellicht is hij de senior van de bekende Kroezebomen en de Dikke Boom van Verwolde.

Tamme kastanje Beltrum

Boomnummer: 1684328
Plantjaar: 1853
Omtrek: 667 cm
Hoogte: 18 m

Voor de RK kerk in het centrum van Beltrum staat een knoestige, dikke tamme kastanje. In 2008 is het plein rondom de boom autovrij gemaakt en om de stam een bank geplaatst: de Beltrummers hebben sindsdien een sfeervolle ontmoetingsplaats. In dat jaar werd de boom ook verkozen tot de boom met de X-factor van de gemeente Berkelland. De tamme kastanje en de ernaast staande rode beuk zijn bij de aanleg van de parochietuin in 1853 geplant. De tamme kastanje laat een voor deze soort kenmerkende snelle diktegroei zien. Op zo’n 2 m hoogte is sprake van inrotting van oude stamwonden, maar de boom is toch nog behoorlijk vitaal.