De witte paardenkastanje bij het Poptaslot in Marssum

Boomnummer: 1678493
Plantjaar: 1840
Omtrek: 475 cm
Hoogte: 19 m

De kastanje bij het Poptaslot in Marssum mag worden gerekend tot de fraaiste bomen in Friesland. Prominent staat hij centraal in de tuin aan de oostzijde van dit pittoreske kasteeltje, dat ook Heringastate wordt genoemd. De tuin is in 1840 ontworpen door de fameuze tuinarchitect L.P. Roodbaard. In dat jaar liet hij de kastanje en enkele omringende esdoorns planten. De takken van de kastanje reiken rondom tot op de grond. Om te voorkomen dat ze afleggers vormen die de moederboom beconcurreren, belet de tuinbaas dat ze gaan wortelen.

De Poppebeam van Jubbega

Boomnummer: 1687584
Plantjaar: 1861
Omtrek: 585 cm
Hoogte: 23 m

Een werkelijk monumentale boom: enorm dik, met een machtige volle kroon, markant langs de weg en de Schoterlandse Compagnonsvaart én met een bijzonder verhaal! Hij vormt een twee-eenheid met een minuscuul vervenershuisje, het onderkomen van een turfsteker en zijn gezin. Nadat dit voltooid was in 1861 plantte eigenaar Berend Oedszes Weidema samen met zijn broer een beukje voor het huis. De boom overschaduwt inmiddels dit huisje volledig.

De beuk staat ook bekend als 'Poppebeam': poppe is Fries voor baby. Het is een boom waar volgens overlevering de kindertjes vandaan komen. In vroeger tijden werd een dergelijk verhaal aan kinderen verteld. In Friesland hebben in het verleden minstens twaalf poppebeammen gestaan. Waarschijnlijk werd in een regio een oude, vaak holle boom deze functie toegedicht. De beuk van Jubbega is beslist dik maar nog altijd niet hol! De kinderen werden misschien tussen zijn takken gevonden!

Hollandse Linde bij de Oude Balksterweg, Oudemirdum

Boomnummer: 1682976
Plantjaar: ± 1830 - 1840
Omtrek: 340 cm
Hoogte: 19,6 m

Volgens velen staat de mooiste boom van Gaasterland in een weide aan de Oude Balksterweg bij Oudemirdum. Deze Hollandse linde stond oorspronkelijk bij een boerderij die rond 1910 is afgebroken. De solitaire boom is nu een sieraad voor het landschap. De onderzijde van de linde wordt door het vee heel gelijkmatig 'afgeschoren'.

De stoere zomereik van Stania State, Oenkerk

Boomnummer: 1682959
Plantjaar: ± 1700 - 1750
Omtrek: 444 cm
Hoogte: 25 m

Op dit fraaie landgoed in Oenkerk staat de mogelijk oudste eik van Friesland; hij zou tussen 1700 en 1750 zijn geplant. Markant is hij zeker, zoals hij met zijn stoere stam en forse kroon rechts voor het landhuis bij de vijver staat. Zijn vroegere, nog dikkere, kompaan aan de andere oever, een rode beuk, is helaas in 2015 gestorven. De eik is de afgelopen jaren teruggelopen in conditie; dit wordt geweten aan grondwateronttrekking. Stania State dateert uit de vroege zestiende eeuw. Het huis en het park kregen hun huidige aanzien in de eerste helft van de negentiende eeuw, toen Lucas Pieters Roodbaard een nieuwe tuin ontwierp, met fraai gebogen waterpartijen, boomgroepen en kronkelende paden.

Marilandicapopulier in de Prinsentuin, Stadsgracht te Leeuwarden

Boomnummer: 1688390
Plantjaar: ± 1842, ook 1870 - 1880 wordt genoemd
Omtrek: 518 cm
Hoogte: 32,4 m

Deze prachtige populier met diep gegroefde stam en talrijke knobbels staat centraal in de Prinsentuin in Leeuwarden. Net als veel parken en tuinen in Friesland is deze ontworpen door de befaamde tuinarchitect L.P. Roodbaard. Mogelijk is de populier ook door hem geplant. Hoewel de boom eerder als zwarte populier (Populus nigra) werd beschouwd, wijst de bladvorm op een Marilandicapopulier (Populus x canadensis 'Marilandica'), een oude variëteit van de Canadese populier. In de zomer zitten vaak veel mensen in zijn schaduw.

De dikke rode beuken in de Overtuin, landgoed Oranjewoud

Boomnummer: 1692316 (rechts van de ingang)
Boomnummer: 1684808 (Overtuin zuidwest)
Plantjaar: ± 1820
Omtrek: 554 en 575 cm
Hoogte: 25,4 en 27 m

Friesland staat niet bekend om zijn vele oude bomen, maar voor Oranjewoud moet een uitzondering worden gemaakt. Dankzij Albertine Agnes, de weduwe van stadhouder Willem Frederik van Nassau, ontstond hier een rijke bomenoase. Meerdere landgoederen getuigen van deze historie. De Overtuin van landgoed Oranjewoud is vrij toegankelijk en een schitterend voorbeeld van een park in Engelse landschapsstijl. Pronkstukken in Oranjewoud zijn verschillende rode beuken, geplant bij tuinrenovatie door Hans Willem de Block van Scheltinga. Allereerst de genoemde twee prachtexemplaren rechts van de ingang en meer achter in de tuin naast een vijver. Andere beuken die het bezoeken waard zijn: boomnummers 1684813 en 1684811. In totaal staan er meer dan tien monumentale groene en bruine beuken in Oranjewoud.

De Hollandse iep bij de Schiere Monnik, park Willemshof, Schiermonnikoog

Boomnummer: 1685271
Plantjaar: ± 1890
Omtrek: 340 cm
Hoogte: 21 m

Het Friese landschap werd vanouds gesierd door veel Hollandse iepen. Deze gracieuze bomen stonden vooral langs wegen en op dijken, maar ook in en rond de bebouwde kom van dorpen en steden. Zo ook in het dorp van Schiermonnikoog. De iep heeft echter zijn voorrangspositie in het open landschap allang verloren door de iepenziekte. Ook op ‘Schier’ sneuvelden talrijke exemplaren. Een stoere overlever staat echter nog steeds op het centrale grasveld tussen het standbeeld van de Schiere Monnik en de bekende walviskaken. Het is een prachtig exemplaar, de dikste nog levende iep op het eiland en met de voor 'Belgica' iepen kenmerkende gracieuze vorm met fijne twijgen. Jaarlijks wordt de boom ingeënt tegen de iepenziekte. Het is te hopen dat we ook in de toekomst kunnen blijven genieten van deze echt oude iep! Andere mooie iepen staan aan de Middenstreek in het dorp.

De dikke plataan achter het Lycklamahûs, Hoofdstraat 82 in Beetsterzwaag

Boomnummer: 1684722
Plantjaar: 1838
Omtrek: 530 cm
Hoogte: 29,2 m

In 1838 kwam jonkheer Jan Anne Lycklama à Nijeholt in het Lycklamahûs wonen. Hij liet nog in dat jaar een groot aantal bijzondere bomen planten, waaronder een tamme kastanje met sterk gedraaide stam en een kapitale plataan, inmiddels de dikste van Friesland. De plataan is kerngezond en kan nog lang mee. Platanen groeien sterk en worden op den duur de grootste loofbomen van ons land. Het loont de moeite het park te bekijken, met o.a. goudes, tulpenboom, hemelboom, Japanse honingboom, amberboom en Chinese vleugelnoot.

De lindelaan achter Fogelsanghstate, Kleasterweg 1 in Veenklooster

Boomnummer: 1677523
Plantjaar: 18e eeuw
Omtrek: divers, tot 300 cm
Hoogte: 24 m

Het buitenhuis Fogelsanghstate, waarvan de oudste delen stammen uit 1640, is vele malen van gedaante veranderd. Een bekend element in de tuin van het landhuis is de sierlijke houten brug, die zich halverwege boven het water in tweeën splitst. Deze brug leidt via een majestueuze lindelaan naar de achterzijde van het huis. Voorheen was deze laan bedoeld als loofgang, ook berceau genoemd. In 1972 zijn verschillende bomen uit de laan door een storm omgewaaid. Enkele van deze bomen zijn gekortwiekt en weer overeind gezet en staan er nog steeds. Een fraai staaltje van bomenwerk en bomenliefde. De lindelaan is te benaderen via de driepuntsbrug, maar staat op privéterrein. De echte boomliefhebber krijgt echter de kans de laan van dichtbij te bewonderen, gewoon door dit even te vragen...

De moerbei bij de kerk, Kerkstraat 2 in Dokkum

Boomnummer: 1678502
Plantjaar: 1750
Omtrek: ca 120 cm
Hoogte: 6 m

Dokkum is vooral bekend van de moord in 754 op de eerste missionaris in Nederland, Bonifatius. Naast de kerk in het prachtige centrum staat een, voor veel mensen onbekende, eeuwenoude en indrukwekkende moerbei. In 1981 heeft de boom een opknapbeurt gehad. Waarschijnlijk stammen enkele stutten onder de zware takken en stalen draadankers die ook aan de kerk bevestigd zijn, uit deze tijd. Voor zijn leeftijd ziet de moerbei er goed uit. Elk jaar draagt de boom nog veel vruchten. Niet veel mensen kennen de smaak van deze vrucht. De vogels profiteren hiervan.